Bài 2: Mở miệng ra là cãi
Trần Cao Vân lập thuyết Trung thiên
dịch, cãi nhau về thiên – địa – nhân. Phan Khôi viết Việt ngữ nghiên cứu tranh
cãi về ngôn ngữ tiếng Việt. Phan Chu Trinh cãi lại các nhà cứu nước cũ bằng tư
tưởng duy tân… Đó là một trong số ít những người Quảng Nam
Quảng
Chúng tôi chỉ đề cập đến cái cách “mở
miệng ra là cãi” của người Quảng Nam
Câu hỏi thể nghi vấn luôn luôn thường trực
khi người Quảng mở miệng ra bằng những phương ngữ đặc trưng như bài thơ của
Phan Khôi từng viết:
Làm sao cũng chẳng làm sao
Dẫu có thế nào cũng chẳng làm chi
Làm chi cũng chẳng làm chi
Dẫu có làm gì cũng chẳng làm sao
 |
| Thiên nhiên hùng vĩ có làm nên tính cách con người Đất Quảng? Ảnh: LT cùng nhà thư pháp Hồ Công Khanh trong chuyến tìm đá ở đầu nguồn Mò - O , Đại Sơn, Đại Lộc - tháng 02/2009. |
Cái chi? Cây chi? Con Chi? Làm chi? Răng
rứa? Mô? Mà răng?... là những câu trả lời trước một vấn đề được đặt ra trong
đối thoại cho tới khi vấn đề sáng tỏ thì người Quảng mới chịu kết thúc bằng
“Rứa hỉ!”.
Không bao giờ bằng lòng với một câu khẳng
định, dù đó là sự thật, nên trong cuộc sống hàng ngày có lẽ người Quảng hay cãi
“moi” được nhiều thông tin nhất.
Có thể chia người Quảng hay cãi thành hai
loại là “Người Quảng hoài nghi” và “Người Quảng hàm hồ”.
Cách moi thông tin đơn giản như trường hợp
A. gặp B. thông báo:
- Bữa qua con bò của thằng T. chết!
Ngay sau khi tiếp nhận thông tin, nếu B.
là người Quảng hoài nghi sẽ cãi theo các tình huống sau:
- Răng mi biết?
- Làm chi có chuyện nớ!
Trong trường hợp B. là người Quảng hàm hồ
sẽ diễn ra ngay tình huống tấn công người đối thoại theo hướng áp đặt:
- Mi ăn cái chi mà nói tào lao. Mi có thấy
không mà nói?
Thông tin sẽ được dẫn dắt vòng vo cho tới
lúc cả A. và B. cùng xác định được con bò của thằng T. chết thật hay chỉ là
dạng tin đồn.
Người Quảng hàm hồ chính là một dạng ngụy
biện, nhưng suy cho cùng dù là hoài nghi hay hàm hồ, chuyện hay cãi của người
Quảng có một sức cuốn hút đầy quyến rũ.
Ngụy biện dưới cái nhìn của Aristotle là
phi logic và nhiều nhà triết học khác sau Aristotle đã có rất nhiều đóng góp
trong việc nghiên cứu về ngụy biện.
Một người Quảng hàm hồ luôn hiểu biết về
ngụy biện, chủ động phòng thủ cũng như tấn công đối phương và giành chiến thắng
trong sự tức tối lộn ngược của người thua cuộc.
Ngụy biện trong tranh cãi của người Quảng
là xấu hay tốt? Trên thực tế, người Quảng không dùng phương pháp ngụy biện mang
tính ác ý hay có dụng ý xấu mà thực chất chỉ để mua vui. Cãi xong thì “hòa cả
làng”, đối phương thua cuộc cũng chỉ châm biếm người chiến thắng là những người
“cãi dóng”.
Mỗi làng, mỗi vùng ở xứ Quảng ngày xưa đều
có những người hay cãi nổi tiếng như ông Hương Dước, ông Xã Tiên hay danh sĩ Tú
Quỳ được cộng đồng yêu mến.
Tính hay cãi của người Quảng phản ánh hết
sức đặc sắc trong loại hình văn nghệ đối đáp hò khoan hết sức thông minh và thú
vị ở xứ này. Cãi nhau bằng vần điệu, ứng tác kịp thời là niềm say mê một thời
của người Quảng.
Hình thức đối đáp dưới dạng câu đố giữa
nam và nữ như những ví dụ dưới đây thực chất là những cuộc cãi nhau bằng vần
điệu, độc địa nhưng thú vị với mục đích chính là chọc ghẹo mua vui.
Nữ: Nhón chưn kêu quớ chú đi đàng
Của em nẻ dọc chú có
hàn được không?
Ai ai
khéo đẻ cái con
Của em có nẻ
dọc cũng còn phụ huynh
Hoặc:
Hay là
mả mẹ chôn kề mả cha?
Nữ: Thường chàng mới nhớ tới ông gia
Tạc cái mả mẹ lẫn mả
cha bên chàng
….
“Trường phái” hay cãi theo kiểu người
Quảng hàm hồ ngụy biện là trường phái mua vui. Ngày nay, bạn có thể đi tới bất
cứ làng quê nào ở Quảng Nam
Minh Sơn
(Nguồn: Một Thế Giới)
Xem thêm:
Quảng Nam hay cãi (1): Quảng Nam hay cãi, do đâu?
Quảng Nam hay cãi (3): Cãi như... đặc sản
Xem thêm:
Quảng Nam hay cãi (1): Quảng Nam hay cãi, do đâu?
Quảng Nam hay cãi (3): Cãi như... đặc sản
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét